Pankreasın özellikleri sayılırken pankreas genellikle 4 bölgeye ayrılır.
Baş bölgesi tümörlerin en sık görüldüğü bölgedir. Bu bölge onikiparmak bağırsağı ile çevrelenmiş bir bölgedir ve içinden de pankreas kanalının son bölümü geçerek onikiparmak bağırsağına girer. Bu nedenle pankreas başı tümörleri çok küçükken bile buraya bası yaparak sarılık yaptıkları için tanılarını biraz daha erken koyabilmek mümkün olabilir.
Bunun dışında pankreasın boynu, gövdesi ve bir de kuyruğu vardır. Baştan sona ikinci sıklıkta pankreas kuyruğunda tümörler olabilir. Pankreasın kuyruğu dalak ile komşudur. Bu nedenle kuyruk tümörlerinde genellikle iki türlü ameliyat yapabilmek mümkündür.
- Dalağı koruyucu ameliyatlar
- Dalağın çıkarılması gereken ameliyatlar
Tümör bazen dalağa giden toplardamarı ya da atardamarı da tutmuş olur bu nedenle mecburen tümörü dalakla beraber almak gerekir ama bu damarları tutmamışsa genellikle dalağı korumak tercih edilir.
Üçüncü sıklıkta da pankreasta gövde tümörleri olmaktadır. O zaman yapılacak ameliyat pankreasın başını koruyarak boyundan itibaren pankreası çıkarmaktır.
Prof. Dr. Cemalettin Ertekin
Kaynak Bilgi
Pankreas kanserinin nedenleri tam olarak bilinmese de kilolu ve sigara / alkol tüketen kişilerde daha sık görüldüğü uzmanlar tarafından belirlenmiştir. Pankreas kanseri kadınlara oranla erkeklerde daha sık görülmektedir. Pankreas kanseri tüm gastrointestinal sistem kanserlerinin yaklaşık %20’sini oluşturmaktadır.
Belirtileri
Pankreas kanseri etrafı organlarla çevrili olduğu için erken teşhis koyması zor olan bir kanser türüdür. Başlıca belirtileri arasında;
- İdrarda koyulaşma
- Deride sararma
- Dışkıda renk açılması
- Kaşıntı
Pankreas kanseri eğer yayıldıysa farklı belirtilerde ortaya çıkmaktadır. Pankreas düzgün çalışmamaya başladığında vücut insülin salgılayamayacak ve bununla beraber titreme, bayılma hissi, baş dönmesi de görülecektir.
Pankreas Kanseri Türleri
- Ekzokrin Pankreas Kanseri
- Rezektabl (Cerrahi Müdahaleye uygun)
Kanser hücresi çevre doku ve organlara yayılmamışsa ameliyat edilebilir durumda olması muhtemeldir. Fakat çoğu ameliyat sonrası kanserin tamamı alında dahi kanser kendini tekrarlayabilir. Bu yüzden kanser öncesi ve sonrası kemoterapi tedavisinin devam edilmesi uygun görülmüştür.
- Bölgesel Olarak İlerlemiş
Kanser dokusunun çevrede bulunan ana damarlar ve yakındaki dokulara sıçramış halidir. Fakat kanser dokusu daha karaciğer gibi uzak bölgelere yayılmamıştır. Yine de bu tür bölgesel olarak ilerlemiş pankreas kanserinde cerrahi müdahale mümkün değildir. Sadece tıkalı kanalı açmak için bir operasyon gerçekleştirilebilir.
- Metastatik (Geniş alana yayılmış)
Pankreas kanseri yakın çevresine yayılması dışında kemik ve beyine kadar yayılabilir. Tümör hücrelerinin diğer organlara da sıçramış olması kanserin ileri evrelere ulaştığını göstermektedir. Bu tip tümörlerde bir tedavi yöntemi olarak kemoterapi uygun olacaktır.
- Nüks (Tekrarlayan) Pankreas Kanseri
Cerrahi operasyon sonrası tekrar eden kanser türüne nüks kanser denir. Bu tip kanser çoğu zaman karaciğer, pankreas bağırsak gibi bölgelerde tekrarlayabilir. Tedavi yöntemi olarak ise en uygunu hastanın tolere edebileceği kadar kemoterapi uygulamaktır.
- Ampulla Vateri Kanseri
Ampulla Vateri, pankreas ve safra kanallarının onikiparmak bağırsağı ile birleştikleri yerdir. Bu tip kanser dokuları pankreas, onikiparmak bağırsağı ya da safra kanalında başlayabilir. Cerrahi operasyon sonrasında kemoterapi tedavisine de başlanmalıdır.
- Nöroendokrin Pankreas Kanseri
- Rezektabl (Cerrahi müdahaleye uygun)
Cerrahi müdahaleden önce tümörün bulunduğu bölgeyi tespit etmek için laparoskopi yapılması gerekmektedir. Tümörün türü, boyutu ve tespit edilen bölgeye göre en uygun cerrahi teknik belirlenir.
- Anrezektabl (Cerrahi müdahaleye uygun olmayan)
Gerekli testler ve görüntüleme araçları ile kanser dokusunun incelenmesi gerekmektedir. Tedavi yöntemi olarak; tümörün küçülmesini sağlamak için kemoterapi veya radyoizotop uygulamasıdır.
Pankreas Kanserinin Evreleri
1. Evre: Kanser hücresi pankreas dışındaki doku ve organlara sıçramamıştır.
2. Evre: Kanser hücresi bölgesel olarak çevredeki organlara yayılma göstermiştir.
3. Evre: Kanser hücresi evredeki organlarla beraber pankreasın etrafındaki ana kan damarlarına yayılmıştır.
4. Evre: Kanser hücresi pankreastan çok uzak bölgelere, karaciğer gibi uzak organlara yayılma göstermiştir.
Pankreas Kanseri Tedavi Yöntemleri
Pankreas kanserlerinde tedavi yöntemi olarak pankreas ameliyatı en uygun tedavi arasında yer alır. Pankreas ameliyatlarında kanserin erken teşhis edilmiş olması en önemli unsurlardandır. Pankreas ameliyatı uzun süren ameliyatlar arasında yer almaktır. Bu da ameliyat sonrası iyileşme sürecinin zaman alacağı anlamına gelebilektedir.
Bu tip hastalarda; küratif ve palyatif olarak 2 çeşit ameliyat yöntemi uygulanmaktadır. Bunları sırasıyla açıklamak gerekirse;
- Küratif ameliyatlar: Tüm tümör dokusunun güvenli bir şekilde vücuttan uzaklaştırılmasıdır. Küratif ameliyatlar sonrasında veya öncesinde kemoterapi / radyoterapi tedavisi gerekebilir.
- Palyatif ameliyatlar: Bu ameliyatlar tümör dokusunun tamamen alınamayacağı tespit edilmiş hastalarda uygulanmaktadır. Hastanın rahatlamasına yönelik genellikle safra kanalı ya da bağırsaklardaki tıkanıklıklarda kullanılmaktadır.
Pankreasta bulunan tümörlerin alınması için 3 çeşit cerrahi yöntem uygulanmaktadır.
- Pankreas Kanserinde Pankreatoduodenektomi (Whipple Yöntemi)
Ekzokrin pankreas kanserlerinin tedavisinde kullanılan en yaygın cerrahi yöntemdir. Bu ameliyatta gereken durumlarda pankreasın baş gövdesi, etrafında bulunan lenf bezleri, mide ve ince bağırsağın bir kısmı, safra kanalının bir bölümü ve safra kesesi alınır. Karaciğerden gelen safranın ince bağırsağa devam edebilmesi için safra kanalı ince bağırsağa direkt bağlanır.
Bazen ölümle sonuçlanan bu ameliyat riskli bir ameliyattır ve doktor ve hastanenin deneyimli ve yetenekli olması çok önemlidir. Pankreas kanseri için tek tedavi yöntemi ameliyattır. Ameliyat her zaman tam iyileşme sağlamamakla beraber sonrasında dahi vücuda yerleşen kanser hücreleri zamanla büyüyerek ölümle sonuçlanabilmektedir.
Whipple Yöntemi sonrası oluşabilecek komplikasyonlar
- Ameliyat kaçağı, Anastamoz kaçaği
- Enfeksiyon
- Kanama
- Yemek yedikten sonra midenin kendini boşaltamama durumu
Whipple yöntemi sonrası iyileşme süreci nasıl ilerliyor ?
Pankreas ameliyatı ciddi ve riskli bir operasyon olduğu ve sonrasında da yan etkiler olabileceği için bu tip hastaların hastaneden taburcu olma süreleri 7-8 günü bulmaktadır. Hastaların taburcu olduktan sonra hala doktor kontrolü altında tutulması gerekmektedir. Pankreas kanseri olan hastaların ameliyattan sonra kemoterapi ve radyoterapi tedavisi alması önerilir. Tümörün dokusunun belirlenemeyen şekilde dağılmış olması bu tedavilerin sıklıkla tekrarlanması gerektiğini göstermektedir.
Pankreas ameliyatı sonrası hastada diyabet gelişme olasılığı yüksektir.
- Pankreas Kanserinde Distal Pankreatektomi
Bu yöntem tümörün daha çok pankreasın gövde ve kuyruk kısmında bulunan nöroendokrin tümörlerin tedavisi için kullanılır. Pankreasın kuyruk, gövdenin bir bölümü ve dalak alınır. Dalak, vücudun enfeksiyondan korunmasını sağlayan bir organdır ve ameliyat sırasında alındığı için operasyon öncesinde enfeksiyon risklerinin minimuma indirilebilmesi adına bazı aşıların yapılması önerilmektedir.
- Pankreas Kanserinde Total Pankreatektomi
Bu tedavi yönteminde ise artık pankreas ve dalağın tamamen alınması gerekmektedir. Bu yöntem ekzokrin pankreas kanserlerinde nadiren kullanılmaktadır. Hasta, pankreas olmadan bir yaşam sürdürebilir. Fakat pankreasın görevlerinden biri olan insülin salgılanması pankreasın vücuttan alınmasıyla sonlanacaktır. Hasta, bu ameliyat sonrasında hayatı boyunca insülin takviyesine ihtiyaç duyacaktır.